Zetki. Kim są?

105

Zetki, czyli przedstawiciele pokolenia Z, mają zupełnie inne podejście do życia niż ich poprzednicy. Różnice między nimi a wcześniejszymi pokoleniami są tak wyraźne, jak nigdy wcześniej. Prowadzi to do licznych nieporozumień, a nawet konfliktów. Wstępując na wojenną ścieżkę z przedstawicielem pokolenia Z, narażamy się więc na niebezpieczeństwo. Drodzy nauczyciele, drodzy rodzice – rozpoznajmy wspólnie „wroga”. Będziecie lepiej przygotowani do mediacji, negocjacji, dyskusji czy rozmów, które czekają Was, gdy podejmiecie próbę ujarzmienia emocji wpływających na relacje z młodzieżą. 

Zetki, czyli kto?

Generacja Z to osoby urodzone mniej więcej między 1997 a 2012 rokiem. Ustalenie tego jest ważnym, chociaż nie jedynym składnikiem samego słowa „pokolenie”. Oprócz podobnego wieku musi ich bowiem jeszcze łączyć „coś więcej”, ale czym jest owo „coś” – to już kwestia sporna. Niektórzy uważają, że niezbędne staje się „wydarzenie pokoleniowe”, które na zawsze zmieni życie przedstawicieli i przedstawicielek danej generacji. Tak bywało już w przeszłości. Na pokoleniu Kolumbów piętno odcisnęła wojna. Na pokoleniu Solidarności – wielkie polityczne przemiany lat 80. XX wieku. W przypadku Zetek jest kilka kandydatur do zaszczytnego miana „pokoleniowego wydarzenia”, ale najważniejszym z nich pozostaje pandemia koronawirusa. Ogólnoświatowa skala wydarzenia, zamknięcie w czterech ścianach przez wiele tygodni, miesiące zdalnej edukacji, zmiana stylu życia – to tylko kilka z licznych argumentów za uznaniem COVID-19 za wydarzenie kształtujące pokolenie. Na kształtowanie się Zetek miały też wpływ konsekwencje pandemii – zwłaszcza dramatyczny spadek dobrostanu psychicznego młodzieży.  

Zetki – co ich łączy?  

Oprócz szczególnych zdarzeń są też inne pomysły w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie: co łączy ludzi z konkretnego pokolenia? Można tu wymienić: wspólne doświadczenia, oczekiwania, cechy osobowości, style życia czy współdzielone wartości życiowe. Bardzo skrupulatnie i rzeczowo opisała je amerykańska psycholożka Jean Twenge w książce, która świetnie charakteryzuje to pokolenie: iGen. Dlaczego dzieciaki dorastające w sieci są mniej zbuntowane, bardziej tolerancyjne i mniej szczęśliwe i zupełnie nieprzygotowane do dorosłości * i co to oznacza dla nasz wszystkich? Oto podstawowe wnioski autorki prowadzącej od wielu lat badania dotyczące różnych pokoleń:  

1. Pokolenie Z wydaje się najbardziej rewolucyjną generacją od lat 60. XX wieku. 
2. Przedstawiciele pokolenia Z zdecydowanie rzadziej wychodzą z domu bez rodziców i rzadziej randkują. Organizują mniej spotkań poza domem ze znajomymi. Rzadziej wyrabiają prawo jazdy i prowadzą samochody. Piją mniej alkoholu. Rzadziej: podejmują pracę w młodym wieku, czytają książki, oglądają telewizję i chodzą do kina. Popełniają mniej przestępstw i otrzymują mniej mandatów. Są mniej religijni i w mniejszym stopniu uduchowieni. Rzadziej zakładają biznesy. Są za to zdecydowanie bardziej tolerancyjni i wrażliwi na kwestie bezpieczeństwa czy unikania agresji. Starsza część tego pokolenia uprawia mniej seksu i ma mniej partnerów seksualnych. Drastycznie spada też ich dobrostan psychiczny. 
3. To, że wydaje się, że przedstawiciele pokolenia Z „nic nie robią”, nie oznacza, że rezygnują z jakichkolwiek zajęć. Nadal są aktywni, ale w inny sposób: w Internecie. Zakupy wykonują w sieci, relacje budują przez komunikatory, jedzenie zamawiają do domu, kino zstępują serwisami streamingowymi, czytanie książek zamieniają na social media, seks częściowo rekompensują, korzystając z materiałów erotycznych online itd.   
4. Przyczynę głębokich zmian w zachowaniach Zetek można odnaleźć w okolicach roku 2012, który stanowi moment zwrotny dla przemian pokoleniowych. Na masową skalę zaczęto wówczas używać smartfonów.  
5. Podstawową wartością, wokół której koncentruje się tożsamość pokolenia Z, jest bezpieczeństwo. Przyczyna tkwi w niestabilności świata w pierwszych latach XXI wieku, kiedy Zetki rodziły się i dorastały (zamachy terrorystyczne, wojny, kryzysy ekonomiczne, kryzys klimatyczny, niestabilność polityczna itp.). 
6. Potrzebę bezpieczeństwa wykorzystują rodzice zadowoleni, że ich dzieci są pod ciągłą kontrolą. Przebywanie w domu pod okiem zadowolonych z tego opiekunów jest jednocześnie na rękę młodemu pokoleniu: pozwala na bezstresowe przeniesienie swojego życia do Internetu. 
7. Docenienie bezpieczeństwa wiąże się z jednoczesnym strachem przed jego brakiem. To prowadzi do poważnych problemów psychicznych w tym pokoleniu, które nazywane jest generacją „płatków śniegu”. Gdy pojawia się stres – zetki łatwo się „topią”. To znaczy, że w stresujących sytuacjach mogą czuć się przytłoczone i bezradne, co potęguje problemy z samopoczuciem oraz obniża ich zdolność do podejmowania skutecznych działań w trudnych momentach. 

Kłamstwa i statystyki 

Drodzy Czytelnicy – na pewno myślicie teraz: ale to przecież nie dotyczy moich dzieci! Owszem, jak mawia stare porzekadło: istnieją kłamstwa, bezczelne kłamstwa i statystyki. Pomyślcie jednak przez chwilę, czy chociażby kilka zachowań waszych podopiecznych nie wpisuje się w tę pokoleniową charakterystykę? A może nie zwróciliście na nie wcześniej uwagi? W drugiej części tekstu (Pokolenie Z i jego super moce) spróbuję scharakteryzować jeszcze kilka innych cech generacyjnych, którymi być może uda mi się Was przekonać, że słowo „pokolenie” to nie tylko pusty slogan.