W ostatnim czasie algorytmy internetowe kilkukrotnie proponowały mi tekst o Marry Smith, kobiecie, która zawodowo budziła ludzi. W czasie rewolucji przemysłowej w Holandii czy Wielkiej Brytanii, kiedy budziki nie były ani tanie, ani niezawodne, pojawiły się osoby zarabiające na życie budzeniem robotników fabryk, aby ci zdążyli do pracy na wyznaczoną godzinę. Zawód ten nosił miano budziciela lub pukacza. Osoby trudniące się tym zawodem pukały w szyby okien osób zamawiających usługę. Od tamtego czasu wiele się zmieniło…
Zawód pukacza przestał być przydatny. Pojawiły się inne profesje. Zmieniło się też podejście ludzi do pracy oraz sposoby zatrudniania. Według raportu Future of Jobs 85% badanych firm zwiększyło wykorzystanie nowych rozwiązań technologicznych w celu pozyskania pracownika, jesteśmy więc świadkami budowania się nowych trendów zatrudnienia. Rozwój takich branż jak: IT, w tym sztuczna inteligencja, zielona energia czy automatyzacja procesów będzie powodował zmiany na rynku pracy, co w konsekwencji wpłynie także na edukację. Nasuwa się zatem pytanie, do nauki jakich zawodów zachęcać uczniów. Warto zastanowić się też, które zawody zostaną zautomatyzowane, a które dopiero powstaną, wreszcie – których wkrótce nie będziemy potrzebować.
Nowe trendy zatrudnienia
Specjaliści szacują, że do 2030 roku około 15% wykonywanych obecnie zawodów może przestać istnieć, natomiast wiele będzie wymagało uzupełnienia wiedzy i kompetencji. Jak podaje prof. Grzegorz Mazurek, rektor Akademii Leona Koźmińskiego, w Raporcie Future®. Rynek pracy i zawody przyszłości 2024 do wyzwań współczesnego rynku pracy należy zaliczyć, między innymi: brak specjalistów oraz konieczność uzupełnienia umiejętności cyfrowych pracowników. Jako nauczyciele i edukatorzy, posiadający wiedzę dotyczącą kompetencji przyszłości (4K), możemy projektować procesy edukacyjne naszych uczniów w sposób, który przygotuje ich na dynamiczne warunki runku pracy i uwrażliwi na aspekt ustawicznego uczenia się. Podnoszenie kwalifikacji po zakończeniu formalnej edukacji to obok: umiejętności cyfrowych, szeroko pojętego dobrostanu pracownika (o dobrostanie nauczyciela przeczytasz tutaj), kompetencji międzykulturowych, otwartości na zmiany czy kompetencji miękkich – współczesne trendy edukacyjne pozwalające odnaleźć się na rynku pracy.
Zawody przyszłości
Jednym z miejsc, gdzie uzyskamy rzetelne informacje dotyczące ścieżek kariery i zawodów przyszłości, jest Mapa Karier1. Odnajdziemy tam nie tylko opis specyfiki pracy, prezentację wymagań stawianych przyszłym pracownikom i określenie potrzebnych umiejętności, ale przede wszystkim element istotny z punktu widzenia ucznia i rodzica, czyli wskazanie, które przedmioty szkolne pomogą w zdobyciu zawodu przyszłości. Jeśli chcemy zostaćna przykład – analitykiem cyber-miasta i czuwać nad sprawną pracą systemów i czujników, w jakie będę wyposażone w przyszłości budynki i infrastruktura miejska, dowiemy się, że powinniśmy doskonalić umiejętności z zakresu matematyki, fizyki czy informatyki.
Osoba zainteresowana konkretnym zawodem uzyska tu również informacje na temat ścieżki kształcenia, którą musi obrać, aby osiągnąć cel. Otrzyma też dane na temat czasu potrzebnego do jego realizacji. Jeśli zdecydujemy się na zawód rekultywatora gleb, czyli kogoś, kto przywraca glebom zdegradowanym przez człowieka ich dawne walory przyrodnicze, to przykładowa ścieżka edukacyjna może wyglądać następująco: szkoła podstawowa (8 lat), liceum (4 lata), matura, szkoła wyższa, np. uniwersytet, kierunek: ochrona środowiska (3 lata i 6 miesięcy).
Wiele zawodów przyszłości skoncentruje się na ludzkim organizmie i poprawie komfortu życia. Dietetyk flory jelitowej będzie miał za zadanie, przy pomocy odpowiednio dobranych pokarmów, odbudować mikrobiom jelitowy i polepszyć komfort życia pacjentów chorych m.in. na cukrzycę czy nadwagę. Na nostalgiście natomiast spocznie odpowiedzialność za aranżację i wystrój domów oraz mieszkań w dowolnym stylu z przeszłości. To pomoże seniorom przywoływać dobre wspomnienia i poczuć się lepiej, bezpieczniej w przestrzeni, w której mieszkają2.
Ciekawą propozycją zawodową jest projektant zero waste, który odpowiada za konstruowanie przedmiotów łatwych do ponownego przetworzenia i wykorzystania. Tworzy również nowe materiały z recyklingu. W kontekście coraz większej świadomości ekologicznej i dbałości o planetę może w przyszłości będzie w dobrym tonie posiadać przedmioty stworzone z surowców wtórnych.
Czy dziś to jutro?
30 stycznia br. w Monitorze Polskim ukazało się obwieszczenie ministra edukacji w sprawie prognozowania zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy. Druga i trzecia część prognozy to „uporządkowany alfabetycznie wykaz zawodów szkolnictwa branżowego, dla których, ze względu na znaczenie dla rozwoju państwa, jest prognozowane szczególne zapotrzebowanie na pracowników na krajowym” i wojewódzkim3 rynku pracy. Zaskakujące okazuje się to, że żaden z zawodów utrzymujący się w czołówce zestawienia nie pojawia się na liście zawodów przyszłości. I o ile automatyk brzmi nowocześnie, to w pierwszej trójce znajdziemy też swojsko brzmiące profesje, takie jak: betoniarz-zbrojarz i cieśla
Nasuwają się kolejne pytania… Czy zawody przyszłości dotyczą przyszłości bliskiej czy tej bardziej odległej? Które specjalności zostaną wkrótce zapomnienie? Co lub kto będzie budzić naszych uczniów, kiedy wejdą na rynek pracy?
- Treści dostępne na: Mapa Karier (https://mapakarier.org), licencja CC BY 4.0. ↩︎
- Treści dostępne na: Mapa Karier (https://mapakarier.org), licencja CC BY 4.0. ↩︎
- https://monitorpolski.gov.pl/M2024000008501.pdf ↩︎
