Podczas prowadzonych przeze mnie warsztatów często pojawia się pytanie, jak zintegrować klasę wielokulturową? Odpowiadam wtedy również pytaniem: co otwiera dialog między ludźmi niemającymi jednego wspólnego języka? Padają ważne odpowiedzi: uśmiech, kontakt wzrokowy, chęć do spotkania, podanie ręki, prosta zabawa czy po prostu jakieś wspólne działanie. W odpowiedziach wymieniane są tak naprawdę aspekty dobrego spotkania. Istotą gry „Powitanki” jest witanie się, przedstawianie i zapamiętywanie imion w różnych językach. Usłyszeć, jak inni starają się wypowiedzieć moje własne imię, to bardzo ważny krok w budowaniu relacji. Wszak imię to w pewnym sensie najkrótsza definicja człowieka. To proste ćwiczenie daje okazję do wspólnej zabawy, w której można się spotkać bezpośrednio w różnych konfiguracjach. Zachęcam do zapoznania się z autorskim pomysłem pt. „Powitanki”, który powstał z inspiracji ćwiczeniami rozgrzewkowymi Augusto Boala „Gry dla aktorów i nie aktorów”. Jest to już przetestowany sposób na budowania dobrej i życzliwej atmosfery oraz akceptacji.
W czasie podróżowania do nowych krajów można doświadczyć, jak wielką moc ma użycie prostych słów w języku osób, które spotykamy.
„Powitanki” – instrukcja
Czas trwania ćwiczenia: ok. 5 min
Omówienie: ok. 5 min
Stopień trudności: łatwe
Gdzie można przeprowadzić: klasa, korytarz, boisko.
Materiały:
- nalepki na imiona,
- pisaki,
- tablica lub duża kartka papieru,
- instrument do przywoływania uwagi (np. grzechotka).
- Wprowadzenie do gry
Osoba prowadząca rozdaje nalepki, na których uczestnicy zajęć piszą drukowanymi dużymi literami swoje imię. Każdy zapisuje je tak, jak chce być nazywany np.: Ania, Anka, Olek, Victor. Następnie gotową wizytówkę przyklejają w komfortowym i widocznym miejscu jako swój identyfikator.
- Zebranie powitań w różnych językach
Osoba prowadząca wprowadza temat: „W jakich językach znacie słowo hi?” Osoba prowadząca zapisuje powitania na tablicy wyraźnie drukowanymi literami zgodnie z fonetyką, np.: cześć, privit, marhaba, salut, hola, priviet, ciao. Warto sprawdzić z uczniami, czy na tablicy jest ich język ojczysty. W razie potrzeby trzeba uzupełnić listę.
- Spacer po klasie/ korytarzu/ boisku
Osoba prowadząca: „Zapraszam Was teraz do wspólnego spaceru po klasie. Wstajemy z ławek. Każdy się przeciąga. Na dobry początek spotkania chodzimy w ciszy po klasie/korytarzu/boisku i poznajemy naszą wspólną przestrzeń. Przyjrzyj się tej przestrzeni. Zaobserwuj, co znajduje się wokół, jakie są tu przedmioty, kolory. Zauważ 5 rzeczy niebieskich. Zauważ 4 rzeczy metalowe, teraz znajdź 3 rzeczy z drewna”.
- Powitanie bez słów
Osoba prowadząca wprowadza zasadę: „Dźwięk grzechotki to hasło: stop”. Grupa zatrzymuje się. Prowadząca/y zajęcia tłumaczy: „Teraz bez słów przybij piątkę z co najmniej 6 napotkanymi osobami”. Po chwili prowadząca/y zatrzymuje grupę i wyjaśnia. „Teraz będziemy się witać i przedstawiać napotkanym osobom. Zaczniemy w języku angielskim”. Prowadząca/y prezentuje przykład: „Podchodzę do Bartka i mówię: <<Hi, I am Olga!>>. Bartek odpowiada mi: <<Hi, I am Bartek!>>”. Następnie osoba prowadząca zwraca się do wszystkich: „Przywitajcie się z co najmniej 4 osobami. Starajcie się zapamiętać ich imiona. Czy wszystko jest zrozumiałe? Ruszamy”. Prowadząca/y daje sygnał, klaszcze lub używa grzechotki. Grupa rusza, wita się po angielsku z co najmniej 4 osobami.
- Zatrzymanie grupy dźwiękiem grzechotki lub klaśnięciem
Osoba prowadząca zapowiada: „Zmieniamy teraz język. W naszej klasie mówimy między innymi po: ukraińsku, rosyjsku, włosku, polsku. Teraz powitamy się w języku ukraińskim privit, dodając swoje imię. W ten sposób przywitaj się z co najmniej 5 osobami”.
- Zatrzymanie grupy dźwiękiem grzechotki lub klaśnięciem
Osoba prowadząca wyjaśnia: „Zmieniamy język i sposób witania. Będziemy podawać sobie ręce i przywitamy się po polsku. W tej rundzie już się nie przedstawiamy, a witamy po imieniu osobę, do której podchodzimy”. Prowadząca/y zajęcia podaje przykład: „Podchodzę do Vlad’a: <<Cześć, Vlad!>>, Vlad mi odpowiada: <<Cześć, Olga!>>”. Następnie prowadząca/y zwraca się do wszystkich: „W ten sposób przywitaj się z co najmniej 5 osobami”.
- Zatrzymanie grupy dźwiękiem grzechotki lub klaśnięciem
Osoba prowadząca wyjaśnia: „Zmieniamy język i sposób witania. Powitamy się teraz po rosyjsku. W tej rundzie już się nie przedstawiamy, a witamy po imieniu osobę, do której podchodzimy”. Prowadząca/y zajęcia podaje przykład: „Podchodzę do Nikity i mówię: <<Priviet, Nikita!>>, Nikita odpowiada mi: <<Priviet, Olga!>>. I na powitanie wykonujemy gest tzw. żółwika”. Następnie prowadząca/y zajęcia zwraca się do wszystkich: „W ten sposób przywitaj się z co najmniej 5 osobami”.
- Zatrzymanie grupy dźwiękiem grzechotki lub klaśnięciem
Osoba prowadząca wyjaśnia: „Zmieniamy język i sposób witania. Przywitamy się teraz po włosku: ciao. W tej rundzie znowu już się nie przedstawiamy, a witamy po imieniu osobę, do której podchodzimy i dotykamy stopą o stopę”. Osoba prowadząca podaje przykład: „Podchodzę do Francesci i mówię: <<Ciao, Francesca!>>, która odpowiada mi: <<Ciao, Olga!>>. Witamy się stopami”. Następnie prowadząca/y zwraca się do wszystkich: „W ten sposób przywitaj się z co najmniej 5 osobami, z którymi się jeszcze nie przywitałaś/eś”.
- Omówienie ćwiczenia
Dźwiękiem grzechotki osoba prowadząca zatrzymuje grupę i zapowiada: „Zapraszam do kręgu”. Osoba prowadząca pyta grupę: „Jakie są Wasze wrażenia z ćwiczenia? Jak Wam się mówiło w obcych językach? Co było łatwe, a co trudne w tym ćwiczeniu? Ile imion zapamiętałaś/eś?” Osoba prowadząca gromadzi informacje. Wystarczy, że na każde pytanie odpowiedzą po 2-3 osoby.
- Podsumowanie
Osoba prowadząca: „Dziękuję, za Wasz udział w ćwiczeniu. Była to okazja do usłyszenia aż 4 języków. Cieszę się, że próbujemy zapamiętać nasze imiona. W nowej grupie stanowi to zawsze wyzwanie, szczególnie jeśli czyjeś imię słyszymy po raz pierwszy w życiu i jest dla nas trudne do wymówienia. Dajmy sobie czas, bądźmy dla siebie cierpliwi i uczmy się wzajemnie. Zawsze możemy poprosić o przypomnienie i poćwiczyć wymowę trudnego słowa z tą osobą, której imię niełatwo nam zapamiętać. Mam nadzieję, że w ciągu najbliższych 2 tygodni zapamiętamy wszystkie imiona”.
- WNIOSKI
Dlaczego to ćwiczenie działa?
- Zauważyłam, że dzieci, młodzież i nawet dorośli z entuzjazmem podchodzą do opisanego ćwiczenia.
- Zadanie jest proste, krótkie, odbywa się w ruchu, bez ekspozycji społecznej;
można je zrealizować w różnych warunkach przestrzennych. - Osoby uczestniczące usłyszą swoje imię oraz słowa w różnych językach, w tym swoim własnym.
- Imiona kolegów i koleżanek z klasy wzbudzają ciekawość uczniów i uczennic oraz osoby prowadzącej.
- Osoby uczestniczące oswajają się z wielojęzycznością – poznają formułę: „dzień dobry” w różnych językach.
- Przy okazji tego ćwiczenia uczymy się, że możemy popełnić błąd. Trudno prawidłowo wymówić skomplikowane słowa w obcym języku, który słyszymy po raz pierwszy. Uruchamiamy proces oswajania, osłuchiwania się z wielojęzycznością i nawiązujemy bezpośredni kontakt.
- Wydawałoby się, że opisany przykład to tylko banalne ćwiczenie na witanie się i zapamiętywanie. Tymczasem bywa, że wypowiedzenie trudnego imienia może być wyzwaniem. Taka sytuacja wywołuje różne refleksje: „Czy dobrze wymówię to imię?”, „Ojej, to nie do powtórzenia”, „Jakie dziwne?”, „Takie imię istnieje?”, „Co jeśli się pomylę i źle wymówię?”. Dlatego warto te dylematy nazwać i zachęcać uczniów: próbujmy powtarzać i wypowiedzieć wszystkie imiona. Może popełnisz błąd? Nie szkodzi, dopiero się poznajemy i uczymy.
Na co trzeba być uważnym?
- Jako osoba prowadząca weź udział w tym ćwiczeniu – w ten sposób dasz przykład i zachęcisz do uczestnictwa.
- Dopilnuj zapisu fonetycznego na kartce czy tablicy, doprecyzuj z dzieckiem wymowę danego powitania lub jego imienia.
- Dopilnuj, żeby wszystkie języki ojczyste dzieci uczących się w klasie znalazły się na tablicy. Jeśli w grupie masz więcej niż 2-3 języki, ustal, że dzisiaj przywitacie się w 3 językach, a jutro w kolejnych 2-3.
- Reaguj na wszelkie wieloznaczne sytuacje, prześmiewcze uwagi, żarty. To się zdarza, gdy dzieci nie umieją czegoś wymówić. Zatrzymaj sytuację i zauważ, co się dzieje. Zachęcaj do tego, by z życzliwością podejść do ćwiczenia, próbować mówić i nie bać się popełnić błędu. Podkreślaj, że wszyscy się uczymy, a chodzi też o zabawę.
- Powtarzaj to ćwiczenie np. co tydzień na lekcjach wychowawczych, korzystając z różnych języków. Masz szansę zrobić z tego pewien rytuał grupowy; rytuały grupowe pomagają budować tożsamość klasy.
Życzę powodzenia i dobrej zabawy!
Autorka ćwiczenia: Olga Stobiecka-Rozmiarek
