Mediacje to doskonałe narzędzie rozwoju uczniów i nauczycieli. Szkoła jest miejscem spotkania ludzi o różnych zainteresowaniach, poglądach, wyznających odmienne religie, różniących się zamożnością. W takich okolicznościach konflikt, wraz z jego dynamiką i przebiegiem, jest procesem naturalnym, występującym w każdej grupie wiekowej, narodowościowej, etnicznej.
Mediacje nową metodą rozwiązywania konfliktów w szkole
Mediacja w szkole jest nową metodą rozwiązywania konfliktów, która cieszy się coraz większą popularnością z uwagi na pozytywne efekty tej procedury. Poprzez wprowadzenie mediacji do szkół „odczarowujemy” konflikt. Jedną z najważniejszych jej zalet jest możliwość uczenia młodzież poruszania się w świecie pełnym sporów i sprzeczności. Służy kształceniu w młodych ludziach odpowiedzialności za siebie i swoje czyny. Tym samym ma niebagatelne znaczenie dla ich przyszłego dorosłego życia.
Po pierwsze dialog
Mediacja jest formą porozumiewania się w oparciu o dialog. Różni się od rozstrzygnięć administracyjnych czy sądowych przede wszystkim tym, że jej celem nie jest ustalenie, kto ma rację, ale znalezienie rozwiązania, w którym nie ma osób przegranych.
Pięć zasad skutecznej mediacji
Aby mediacja była skuteczna, powinna być prowadzona według następujących zasad opracowanych przez Rzecznika Praw Dziecka:
- dobrowolność – obowiązuje strony, które same decydują o przystąpieniu do mediacji oraz o wyborze mediatora. Strony mają prawo do odstąpienia od mediacji na każdym jej etapie. Warto pokazać uczestnikom korzyści płynące z udziału w mediacji oraz alternatywne rozwiązania;
- bezstronność – mediator daje każdej ze stron równe prawa, nie preferuje żadnej, nie powinien sugerować, co może być przedmiotem ugody ani narzucać rozwiązania sporu. Może tylko zachęcać strony do wyrażania stanowisk i opinii oraz do negocjowania formy zadośćuczynienia czy też innych elementów ugody;
- poufność – mediator zachowuje przebieg procesu mediacji oraz treść rozmów tylko dla siebie. Nie dotyczy to sytuacji, gdy w trakcie mediacji pojawi się informacja o popełnieniu przestępstwa. Mediator ma obowiązek poinformować strony na początku mediacji o ograniczeniach zasady poufności. Natomiast ugoda mediacyjna nie jest objęta poufnością i może być udostępniona rodzicom uczniów, którzy brali udział w mediacji, wychowawcy klasy czy dyrektorowi szkoły;
- akceptowalność – osoba mediatora powinna być bez zastrzeżeń akceptowana przez obie strony konfliktu. Nawet w trakcie najbardziej zaawansowanych rozmów strony mediacji mają prawo w ważnych przypadkach poprosić o zmianę mediatora;
- neutralność – mediator jest neutralny wobec przedmiotu sporu, nie ocenia, nie sugeruje ani nie narzuca rozwiązań. Pilnuje jedynie, aby porozumienie między stronami konfliktu nie stało w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego w szkole oraz nie było sprzeczne z regulaminem czy statutem szkoły.
Przestrzeganie tych zasad daje stronom konfliktu poczucie satysfakcji proceduralnej i merytorycznej, ale przede wszystkim psychologicznej. Obie strony są zadowolone, że rozwiązały spór, czują się lepiej niż przed rozpoczęciem procesu mediacji i, co najważniejsze, mają poczucie sprawstwa w odniesieniu do osiągniętego rozwiązania.
Standardy wprowadzania mediacji do szkół
Aby mediacje w szkole mogły stać się użytecznym narzędziem zarówno dla uczniów, jak i dla nauczycieli, konieczne jest odpowiednie ich wdrożenie. Wprowadzenie mediacji powinno być poprzedzone spotkaniami informacyjnymi dla wszystkich pracowników szkoły, uczniów, ich rodziców oraz uzyskaniem zgody rady pedagogicznej, rady rodziców oraz samorządu uczniowskiego. Ponadto mediacje powinny zostać wpisane do szkolnego statutu oraz innych dokumentów, w oparciu o które organizowana jest praca w danej placówce.
Prowadzenie szkoleń
Kluczem do sukcesu jest odpowiednie przeszkolenie chętnych nauczycieli i uczniów, w celu pozyskania przez nich umiejętności i uprawnień do prowadzenia mediacji w szkole. Należy dokonać wyboru nauczyciela, który będzie pełnił funkcję koordynatora do spraw mediacji w szkole. Ważnym etapem wdrażania tego narzędzia jest przeszkolenie uczniów z zakresu wiedzy o mediacji, komunikacji i konflikcie. Rekomenduje się również powołanie w szkołach klubów mediatorów zrzeszających mediatorów rówieśniczych i mediatorów szkolnych.
Zaangażowanie rodziców
Niezbędne jest również zaangażowanie rodziców na rzecz pokojowego rozwiązywania konfliktów szkole. W wielu mediacjach potrzebna będzie zgoda opiekuna prawnego na realizację wypracowanych przez uczniów postanowień. Rodzic w charakterze mediatora oświatowego może być ogromnym wsparciem i alternatywą dla mediacji szkolnych, wtedy gdy w mediacji zagrożona jest zasada neutralności.
