Herstoria stosowana to pierwszy w Polsce praktyczny poradnik dla tych, którzy chcą uczyć o historii kobiet. Napisałyśmy go wspólnie z koleżankami z Fundacji Muzeum Historii Kobiet, czując, że publikacja wypełni ogromną lukę w edukacji. Według badań prowadzonych przez Fundację niemal 90% edukatorów uważa, że historia kobiet jest obecna w szkole jedynie incydentalnie.
Przez lata nauczyciele i nauczycielki w Polsce stali/stały przed trudnym wyzwaniem: jak uczyć o historii kobiet, skoro w podręcznikach i podstawie programowej trudno znaleźć odpowiednie materiały? Pierwsze w Polsce badania dotyczące tego problemu ujawniły skalę wyzwań, przed jakimi stają edukatorzy chcący prowadzić sprawiedliwą edukację historyczną.
Niemal 90% badanych osób jest przekonana, że historia kobiet w szkole jest obecna jedynie incydentalnie. Brakuje jej w podstawie programowej. Osoby uczące w szkole zmuszone są szukać wiedzy na własną rękę. Prawie trzy czwarte badanych nigdy nie brało udziału w szkoleniu z zakresu szeroko rozumianej herstorii.
Herstoria stosowana – odpowiedź na problemy edukatorów
W odpowiedzi na te potrzeby powstała Herstoria stosowana – pierwszy w Polsce praktyczny poradnik dla wszystkich, którzy chcą opowiadać o dziejach ludzkości w pełniejszy sposób. Publikacja powstała w oparciu o prowadzony przez naszą Fundację kurs dla edukatorów i edukatorek Co Wy o nich wiecie i jest dostępna całkowicie bezpłatnie.
Dla kogo jest ten podręcznik? Z pewnością będzie wsparciem dla:
- nauczycieli w przedszkolach, szkołach i na uczelniach;
- edukatorów w bibliotekach i instytucjach kultury;
- pracowników archiwów, urzędów i samorządów;
- działaczy organizacji pozarządowych;
- wszystkich, którzy dbają o pamięć historyczną.
Kompleksowa pomoc dla nauczycieli i nauczycielek
Podręcznik został ułożony tak, by stać się przede wszystkim wygodnym narzędziem pracy. Służy zarówno tym, którzy robią pierwsze kroki w odkrywaniu postaci kobiecych, jak i doświadczonym edukatorom.
Profesorka Iwona Chmura-Rutkowska w pierwszym rozdziale zachęca do krytycznego przyjrzenia się treściom przekazywanym uczniom. Doktorka Agnieszka Jankowiak-Maik i dr Anna Jankowiak piszą o historii sprawiedliwiej, radząc, jak opowiadać o wielkiej nieobecności kobiet. Profesorka Edyta Głowacka-Sobiech wyjaśnia, jak się za poszukiwania śladów kobiet zabrać i jak korzystać z archiwów.
Cennym elementem podręcznika jest rozdział Ani Kowalczyk, która dzieli się osobistymi doświadczeniami. „Herstoria zmienia ludzi” – pisze autorka i zaprasza w bardzo osobistą podróż po swoich odkryciach. Katarzyna Milewska z kolei zachęca do rozpoczęcia podróży w głąb siebie i swoich przekonań. Maria Weronika Komoch pokazuje, jak dzielić się odkryciami poprzez rozbudowywanie Wikipedii. Razem z Agatą Kominiak opowiadamy z kolei o działaniach fundacji imienia Julii Woykowskiej, które mogą być inspiracją do różnych projektów w szkołach i instytucjach kultury.
Dlaczego historia kobiet
Determinacja osób chcących opowiadać na swoich lekcjach o kobietach jest naprawdę duża. Nauczyciele i nauczycielki sięgają po historię kobiet nie tylko dlatego, że widzą dysproporcję w obecności postaci męskich i kobiecych w podstawie programowej. Jednym z najważniejszych powodów jest chęć wzmocnienia dziewczynek.
Jak zauważa prof. Iwona Chmura-Rutkowska: „Nie tylko brakuje wiedzy o kobietach w podręcznikach, ale nie ma też szkoleń czy projektów, które mogłyby dostarczyć niezbędnych materiałów”. Prof. Edyta Głowacka-Sobiech mówi z kolei: „Dziewczynkom brakuje postaci odważnych, sprawczych, inteligentnych kobiet, które mogłyby stać się dla nich wzorami do naśladowania. Trudno wymagać, by taką rolę pełniły królowe Jadwiga czy Bona. A Maria Skłodowska-Curie jest tylko jedna”.
Herstoria – nowe spojrzenie na przeszłość
Termin herstoria może wzbudzać kontrowersje, ale ma głębsze znaczenie niż gra słów. W rozumieniu nas, autorek, to nie wymazywanie dokonań mężczyzn, lecz pokazanie, że świat tworzyliśmy razem. Trzeba więc opowiadać o nim sprawiedliwie.
Herstoria to opowieść o zmaganiach mniej uprzywilejowanych, o emancypacji, o odwadze. To włączenie do narracji historycznej perspektywy kobiet, dzieci, mniejszości etnicznych, biednych, osób z niepełnosprawnościami.
Bezpłatny dostęp do podręcznika
Podręcznik Herstoria stosowana można pobrać całkowicie bezpłatnie ze strony Muzeum Historii Kobiet: https://historiakobiet.org/podrecznik/
To pierwszy krok w kierunku zmiany paradygmatu edukacji historycznej w Polsce. „Tam, gdzie kończy się nasz podręcznik, zaczyna się Wasza przygoda z odkrywaniem – nie zawsze łatwej, ale zawsze fascynującej – historii kobiet” – napisałam w moim rozdziale. I nadal mocno w to wierzę!
Projekt Co Wy o nich wiecie został sfinansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG i Funduszy Norweskich w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny.
